دانشگاه دوم دانشجویان و مدرسه دوم دانش آموزان

 

شکل گیری موزه علوم و فناوری و تاریخ طبیعی دانشگاه شهید چمران اهواز با آماده سازی علمی چند حیوان به روش تاکسیدرمی (خشک کردن) و کار بر روی برخی حشرات جهت اتاله (خشک کردن)، توسط دانشجویان  و زیر نظر اساتید محترم فیزیولوژی و جانورشناسی گروه زیست شناسی دانشکده علوم از سال 1376 آغاز گردید و با گردآوری آنها در آزمایشگاه مربوطه و با نام تاریخ طبیعی جهت مطالعه و تدریس ادامه یافت. به دلیل کمبود جا در آزمایشگاه و با تلاشهای بی وقفه اساتید فوق و مساعدت مسئولین هنر دوست وقت دانشگاه، پس از چندین سال محلی برای نوسازی، تأسیس و راه اندازی یک مرکز ایده آل جهت نگهداری این نمونه ها در نظر گرفته شد و مورد تصویب هیئت رییسه محترم دانشگاه نیز قرار گرفت.

این مکان ضلع غربی طبقه همکف ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه بود که به دلیل عدم نیاز به فضای فوق، آن زمان از این محل استفاده نمی شد، از طرفی ساختمان مذکور به دلیل کاربری انبار کتابخانه، در ابتدا برای استقرار نمونه ها به عنوان موزه مناسب نبود، لذا نوسازی و تغییر و تحولات کلی و جزیی این محوطه که بالغ بر 3000 متر مربع مساحت داشت از جمله تخریب برخی دیوارها و تعویض کاربری ساختمان، همچنین منظره سازی، نورپردازی، برق کشی، نصب تجهیزات برودتی و گرمایشی، تهویه مطبوع، نقاشی دیوارها، نصب تجهیزات مختلف نمایشی، موارد حفاظتی و امنیتی، ساخت قفسه ها جهت چیدمان نمونه ها و همچنین انجام سایر کارهای ضروری دیگر در دستور کار قرار گرفت که خوشبختانه این مهم نیز با موفقیت به سرانجام رسید و پس از گذشت حدود 6 سال کار و تلاش مداوم و شبانه روزی و انتقال نمونه ها به محل جدیدشان واقع در 2 سالن بزرگ و مجزا به بهره برداری رسید.

فاز اول این مجموعه در قالب ایجاد 2 گالری بزرگ شامل گالری و پژوهش سرای علوم با زیر مجموعه های متنوع از جمله بخش فیزیک کلاسیک، سیر تحول تکنولوژی و صنعت، قطعات و دستگاه های پیچیده الکتریکی و الکترونیکی، انواع سنگ ها و کانی ها، آشنایی تجسمی و تئوریک با زندگی نامه و نقاشی و مجسمه دانشمندان طراز اول جهان، ماکت بسیار بزرگ خرمشهر، و همچنین گالری حیات وحش و تاریخ طبیعی شامل حیوانات تاکسیدرمی و حشرات اتاله شده، در آذرماه سال 1382 همزمان با هفته پژوهش و با حضور مسئولین وقت دانشگاه و شور و شعف شدید حضار افتتاح و رسما زیر نظر معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه به عنوان یک واحد مستقل، و با نام موزه آغاز به کار نمود.

این مجموعه پس از استقرار، با جذب متخصصین حرفه ای در بسیاری رشته های علوم و فناوری تلاشهای خود را در قالب چندین فاز گسترده علمی گسترش داد و متناسب با نوع فعالیتهای جدید ارتباطاتش را با کلیه نهادهای علمی و فرهنگی توسعه بخشید.

فعالیت های گسترده فازهای بعدی گالری علوم و فناوری علاوه بر ایجاد بخش های جدید علمی، توسعه و گسترش سایر بخش های متنوع موجود را نیز در بر می گیرد، از جمله بخش علوم پزشکی با کلیه زیر مجموعه های مربوطه شامل بخش های قلب و عروق، داخلی، و انواع بیماری های بدخیم، عفونی، ارثی، متابولیک، زمینه ای، اتو ایمیون، اکتسابی، اعصاب و روان و همچنین بخش های سرطان شناسی، ویروس شناسی، باکتری شناسی، انگل شناسی، قارچ شناسی، سم شناسی، خون شناسی، سلول شناسی، جنین شناسی، ایمنی شناسی، بافت شناسی، میکروب شناسی عمومی، اسکلت شناسی، آسیب شناسی بالینی، ژنتیک، اورژانس، مواد بهداشتی و ضد عفونی کننده ها، فیزیوتراپی، آشنایی با اصول کار انواع دستگاه های ثبت علائم پزشکی (ام آر آی، سی تی اسکن، گاما اسکن، تیرو اسکن، سونوگرافی، توموگرافی، اکوکاردیوگرافی، الکتروکاردیوگرافی، ماموگرافی، ترموگرافی، اسپیرومتری، رادیولوژی، رادیوایزوتوپ و ..) و همچنین بخش فیزیک کلاسیک با آزمایشات گوناگون، بخش فیزیک مدرن با آزمایشات بسیار مهیج و پیشرفته، بخش شیمی کاربردی و معدنی، بخش دستگاه های ابداعی و اختراعی و انجام آزمایشات بسیار متنوع با تشریح بسیار ساده قوانین پیچیده مرتبط با هندسه، ریاضی، فیزیک، مکانیک، الکترونیک، الکتریسیته، الکترومغناطیس، پرتوها و بخش های دیگر شامل دانشمندان، سفال شناسی جاده ابریشم،  گیاهان دارویی، آثار هنری و باستانی، دستگاه های عظیم چاپ و انتشارات، انواع دوربین های قدیمی فیلم برداری صدا و سیما، دستگاه مخابرات سنترال قدیمی، و همچنین بخش سیر تحول تکنولوژی با هزاران وسیله مرتبط با علوم و صنایع مختلف در گذشته، بخش مدیریت، روابط عمومی، اتوماسیون اداری، سالن تشکیل جلسات، سالن پذیرایی از میهمانان ویژه، کتابخانه، انبار و کارگاه شماره 1 که همگی برای سرویس دهی عالی به ارباب رجوع و پذیرایی علمی، پژوهشی، آموزشی از علاقمندان و مراجعین عزیز تشکیل شده اند.

قسمت های مختلف گالری دوم موزه یا تاریخ طبیعی یا مجموعه حیوانات نیز در طول زمان دستخوش گسترش و تغییر و توسعه فضا و افزایش نمونه ها گردید، از جمله چشم انداز مرکزی حیات وحش، صدها تروفه انواع حیوانات بومی و خارجی، ده ها ویترین مخصوص نگهداری پرندگان، اسکلت جانوران مختلف، بخش کندوهای زنبور عسل، فضای آزاد نگهداری حیوانات ایزوله و ضد عفونی شده، بخش انواع حشرات اتاله با قاب های مخصوص، 14 دیورامای عظیم مخصوص پستانداران بزرگ گوشتخوار، انواع قفسه و ویترین های مخصوص نگهداری خزندگان، انواع قفسه و ویترین های مخصوص نگهداری پوست حیوانات، گربه سانان و برخی پستانداران کوچک مستقر در فضای باز خارج از قفسه ها، انواع جانداران کوچک در قاب های متنوع و همچنین انبار و فریزر مخصوص نگهداری برخی حیوانات قبل از آماده سازی، کارگاه مخصوص کارهای نهایی پردازش فنی نمونه های جانوری، انبار نگهداری برخی مصالح و مواد مختلف و ابزار کار منظره سازی محل مورد نظر جهت استقرار حیوانات مختلف و همچنین آبدارخانه موزه نیز در این گالری مستقر هستند.

فضا یا محوطه باز بین ساختمان های موزه نیز پس از تولید و نصب انواع مجسمه های بزرگ و ساخت برکه و حوض های بسیار حجیم و نصب و راه اندازی فواره های رنگین و بهینه سازی فضای سبز محوطه و مجموعه درختان پیرامون با ایجاد یک محیط سرسبز و روحبخش، استراحتگاهی بسیار مفرح و پرنشاط برای رفع خستگی یا صرف غذای مراجعین پس از پایان بازدید از مجموعه را فراهم آورده است که مسئولین، مدیران و معاونین آموزشی، آموزگاران، دانشجویان و دانش آموزان و خانواده های محترم چه به صورت اردویی و گروهی یا خانوادگی و چه انفرادی نیز به شکل یک محیط آرامش بخش و تفرجگاه فرهنگی هنری پرنشاط از آن استفاده می نمایند.

با افزایش چشمگیر ساخت دستگاه های ابداعی و اختراعی و احساس نیاز به جای بیشتر، موزه با تغییر کاربری فضاهای مرده داخل و خارج بتدریج مساحتش را تا 5000 متر مربع گسترش داد.

این مجموعه به دلیل تاثیر بسیار شگرف برانگیزه علمی پژوهشی کلیه اقشار تحصیلی و افزایش عشق و علاقه آن ها به کسب تجربیات فنی و تکنیکی و تبدیل معلومات نظری به دستاوردهای عملی و کاربردی و آشنایی هر چه بیشتر با دانش روز و دوری گزیدن از بطالت و بیهودگی شاهد سیر صعودی مراجعات فراوان صدها علاقمند، بخصوص اساتید و اعضای محترم هیئت علمی دانشگاهها، مدیران، معاونین، آموزگاران، مسئولین، دانشجویان، پژوهشگران، دانش آموزان و عموم مردم از سراسر کشور و همچنین مقامات کشوری، چهره های علمی و گردشگران ایرانی و خارجی از کلیه مراکز و شهرهای دور و نزدیک می باشد.

موزه دانشگاه مفتخر است که با ایده های خلاقانه و نو، برگزار کننده اولین همایش سراسری موزه های علوم و فناوری و تاریخ طبیعی ایران در تاریخ 1383/2/29 بود و به پاس زحمات و تلاشهای شبانه روزی در جهت احیای فرهنگ موزه داری و رواج موزه های علمی در ایران، بر اساس اجماع و رای کلیه معاونین وزارتی و مسئولین طراز اول فرهنگی کشور و مدیران و کارشناسان موزه های شرکت کننده در همایش فوق به عنوان دبیرخانه دائم موزه های علمی و تاریخ طبیعی کشور نیز انتخاب گردید، و بر همین اساس به عنوان مشاور اجرایی و راهبردی دومین همایش سراسری موزه های علمی ایران در دانشگاه فردوسی مشهد نیز همکاری نمود.

این مجموعه به سبب کارهای مستمر و شبانه روزی در راستای پژوهش و تحقیقات فراوان علمی و تلاش های خستگی ناپذیر بدون هیچ کونه چشمداشت مالی در جهت خلق انواع و اقسام اختراعات و ابداعات متنوع و همچنین تبادل دانش و آموزش روز با اعضای محترم هیئت علمی دانشگاه ها و همچنین دانشجویان و دانش آموزان و کلیه اقشار فرهنگی و سایر علاقمندان و همچنین داشتن اختراعات کشوری و جهانی متعدد، علی رغم کلیه کمبودها و نارسایی ها به طور جدی سعی وافر دارد هر ساله در بین صدها موزه علمی و دانشگاهی ایران جایگاه رفیع خود را حفظ نماید، لذا علاوه بر کسب افتخارات پی در پی در سالیان دور، در اسفند ماه 1397 نیز به عنوان واحد سبز برتر دانشگاه و در روز جهانی موزه ها در تاریخ 1398/2/29 نیز از میان صدها موزه فعال در زمینه های مختلف و مجموعه داران کشور و رای مسئولین متخصص امور موزه داری و موزه شناسی، در بحران های عظیم سیل و زلزله سالیان اخیر به خصوص در مناطق جنوب کشور به تشخیص داوران محترم، در شاخص تلاش برای بقا و انجام فعالیتهای شایسته و تلاشهای بی امان علمی آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در سخت ترین شرایط اقتصادی و اقلیمی ممکن، به عنوان یکی از 3 موزه برتر سال 97 ایران انتخاب گردید.

این مجموعه متناسب با جایگاه ویژه خود در میان مسئولین وزارتی و روسای موزه ها و نهادهای علمی کشور در طی سالیان متمادی و کاربری فراوان فنی کاربردی موزه و داشتن انواع فعالیت های دائم علمی، فنی، آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و هنری و تبادل این تجربیات طولانی و تحقیقات پیشرفته خود با کلیه واحدهای دانشگاهی، آموزش و پرورش، پژوهش سراها، خانه های علم، اندیشکده ها، استعدادهای درخشان، تیزهوشان، سازمان های فنی حرفه ای و سایر اقشار تحصیلی و علاقمندان مختلف در سطح کشور، چه دولتی و چه آزاد ارتباط مستمر دارد و به همین مناسبت در یک جلسه رسمی و با موافقت رییس محترم وقت دانشگاه نام این مجموعه از علم و طبیعت به موزه علوم و فناوری و تاریخ طبیعی تغییر یافت. از طرفی در مجمع عمومی وتخصصی کلیه مدیران و کارشناسان موزه های دانشگاهی ایران در سال 97 در محل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در حضور رییس محترم کمیته ملی موزه ها (ایکوم) و مدیر گرامی موزه ملی علوم و فناوری وزارت عتف و همچنین سایر بزرگواران وزارتی و اساتید خبره فن موزه داری و سایر مسئولین و مدیران و کارشناسان محترم مربوطه، رییس موزه دانشگاه شهید چمران به عنوان یکی از 5 عضو اصلی شورای مرکزی و هیئت اجرایی موزه های دانشگاهی کشور انتخاب گردید.

در اقدامی دیگر نیز حکم کارگروهی کلیه موزه های ایران جهت پیشبرد اهداف عالی در جهت ارتقاء هر چه بیشتر کمی و کیفی موزه های کشور، از طرف مدیر کل محترم موزه ها و اموال منقول فرهنگی و تاریخی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی به رییس موزه دانشگاه اعطا گردید که افتخاری دیگر برای این مرکز علمی، آموزشی و دانشگاه محسوب می گردد.

این مجموعه همچنین مفتخر است که به دلیل دستاوردهای علمی گسترده و ابداعات و اختراعات فراوان و موفقیت های تحقیقاتی و پژوهشی و رعایت استانداردهای بین المللی موزه ها، در تاریخ 16 اکتبر 2019 (1398/7/24) با همکاری و نظارت هیئت اجرایی کمیته بین المللی موزه ها در بین بیش از 4000 موزه دانشگاهی جهان با موضوعات مختلف به عنوان دوازدهمین موزه دانشگاهی در پایگاه اطلاعاتی کمیته جهانی موزه های دانشگاهی UMAC به ثبت جهانی رسید.

 

https://university-museums-and-collections.net/ahvaz/museum-of-science-and-nature